जीवनका मोडहरु : राजेश अधिकारी ( कथा )

कपन अनलाइन

काठमाण्डौ ,चैत्र २८।

जीवनका कुनै मोडहरुमा कुलिन भट्ट दम्पतीले आफ्ना छोराछोरीलाई सुखी राख्न कुनै कसर बाँकी राख्दैनथे । गाउँमा शान शौकत र इज्जतको बास बसेको त्यो ऐस्वर्य घरमा एकदिन एउटा काल पस्छ र भट्टिनीलाई चुँडाएर लैजान्छ । सह र ममताकी खानी भट्टिनीको महाप्रस्थानपछी जीवनका सरल मोडहरुले नागबेली मार्गमा बिचरण गर्न थाल्छन् ।
मर्ने बेलामा हरियो काँक्रो भने झैं नातिनातिना खेलाउने उमेरका बिधुर भट्ट बाजेले एउटी छोरीकी उमेरकी उरन्ठ्यौली केटीसँग लगनगाँठो कस्छन् । हक्की बुढाले छोराछोरीको विरोधका बाबजुत श्रीमतीे बितेको बर्ष दिन नबित्दै कान्छी भित्र्याउँछन् फलस्वरूप छोराछोरी उनिप्रति रुष्ट हुन्छन्।

सौतेनी आमाले घरमा पाइलो हालेको दिनदेखि नै परिवारमा कलह सुरू हुन्छ। एकातिर छोराबुहारीको सौतेनी आमासँग ठ्याकै नमिल्ने र अर्कातिर बुढाले पनि स्वास्नीको बाहेक अरुको कुरै नसुन्ने भएकाले त्यो शान्त घरमा अशान्तिले गुँड लगाउन थाल्छ। सधैंको घरायसी कचिंगल र पारिवारिक बेवास्ताले दिग्दार भएर तरुनी भट्टपुत्री सुन्तली पनि एउटा अजात केटासँग पोइला जान्छे तदुपरान्त परिवारका कसैद्वारा पनि उसको खोजिनिती गरिदैन।

बाबुको मनमानीले दिक्क भएर छोराबुहारी पनि छुटिएर बस्छौं भन्न थाल्छन्।धेरै सम्पती देखेर बुढासँग लेपासिएकी तरुनी स्वास्नीको मुतमा बगेका बुढाले छोराबुहारीलाई थोरैतिनो अंश दिएर छुट्याइदिन्छन् र केही जग्गाजमिन कान्छीको नाममा पास गरिदिन्छन् । छुटिएर बसेका छोराबुहारीको मुलघरमा आवत जावत हुनु त परै जाओस बाबुआमासँग तिनिहरुको सम्बन्ध पानी बाराबारसम्मको हुन्छ।

बैतर्नी तर्ने बेलामा पात्तिएका बुढा स्वास्नीको मोहजालमा जकडिएर छर–छिमेकी र आफन्तबाट बिमुख हुन पुग्छन् । एकातिर असन्तुस्ट भएर लाखापाखा लागेका छोराछोरीको चिन्ताले भित्रभित्रै गलेका बुढालाई बुढेसकालमा आफु एक्लै परिएला कि भन्ने चिन्ताले भित्रभित्रै कुटुकुटु खान थाल्छ भने अर्कातिर बैँशालु स्वास्नीले भएजति सम्पती गुर्मुक्याएर आफुलाई घरको न घाटको बनाउँली कि भन्ने त्रासले बुढा बेचैन हुन पुग्छन् । यस्तैखाले पिरोलोको जाँतोमा पिसिएका बुढाले कान्छी खुशी होस् र आफुलाई मरणोपरान्त नछोडोस भनेर बैँशालु पत्नीलाई हरदम खुशी राख्ने प्रयास गर्छन् ।

कहिले बुढाले जग्गा बेच्दै कान्छीलाई गरगहना बनाइदिन्छन् त कहिले शहरतिर घुमाएर महंगा कपडा किनि दिन्छन् । पुल्पुल्याइएकी कान्छी र सन्तानप्रती बेपर्वाह भट्ट बाजेको दिनचर्या एनकेन प्रकारेण मोजमस्तीमै बित्दै जान्छ ।
बाबुसँग छुटिएको अकडो स्वभावको ठुले अंशमा पाइएको सानो टुक्रो खेतको बिचमा एउटा झुप्रो हालेर बसेको हुन्छ। छुटिनुअघि गरिवीको अनुभव नगरेको ठुलेलाई आफ्नी फरासिली र बाठी पत्नीले धेरै माया गर्दछे।आफ्नोे जमिनको उब्जनीले ती जोइपोईलाई बर्षको छ महिना पनि भरपेट खान पुग्दैन।

अभावग्रस्त जीवन जिइरहेका संघर्षरत ठुलेठुली बाँच्नको लागि कहिले बनिबुतो गर्छन् त कहिले मजदुरी गर्न वाध्य हुन्छन् । बिवाह पश्चात लामो समयसम्म सन्तान नभएर दुखी भएका ती जोडीको झुप्रोमा छोरीे जन्मेसँगै खुशीका लहरहरु प्रवेश गर्दछन् ।

सधैं छायाँसरी सँगसँगै काम गर्ने स्वास्नी सुत्केरी भएदेखी एक्लो परेको ठुलेलाई बस्तुभाउ र घरखेतको कामधन्दाले भ्याइ नभ्याई हुन्छ । सुत्केरी भएको महिना दिनपछी ठुली पनि शिशुलाई स्याहार्दै बस्तुभाउ र घरको कामधन्दामा हात बटाउन थाल्छे ।

ठुले दिनभरी खेतमा काम गरेर बेलुका घर फिर्ने गर्छ । साँझपख भाततिहुन पकाइसकेर छोरी पुतलीलाई पिठ्युँमा च्यापेर लोग्नेलाई कुरिरहेकी ठुली टुकीको घुर्मैलो प्रकाशमा घाँसको भारी बिसाइरहेको ठुलेलाई आँगनमा देखेर मुस्काउन थाल्छे।आमाबाबुको मुस्कानजन्य मुखाकृती देखेर पुतली पनि सुँडो पसारेर मुस्काइदिन्छे।

लोभलाग्दो बाल मुकानले लठ्ठिएर ठुलेठुली आफ्ना ब्यथाहरु एकछिनको लागि बिर्सदै पुलकित हुन पुग्छन्। समयको बहावसँगै अँध्यारो झुपडीकी चिराग पुतली पनि टुकुटुकु हिंड्न थाल्छे। दिन बित्दै जान्छ,ठुलेलाई परिवारको जिम्मेवारी पनि थपिदै जान्छ। थोरैतिनो जमीन खनिखोस्री गरेर परिवारको गुजारा नचल्ने देखेर ठुले मजदुरी गर्न मुग्लाङतिर जान कसिन्छ ।

एक दिन बिहान ठुले झोली–तुम्बा बोकेर रोजगारीको लागि बाहिर निस्कन्छ । ठुलीले गहभरी आसुँ पार्दै मुग्लाङ जान लागेको आफ्नो खसमलाई बिदाइ गर्छे । सुँक्सुकाइरहेकी पुतलीले हिडिरहेको बाबुलाई ओझेल नहुन्जेल सम्म हेरिरहन्छे । ठुले गएको दुई बर्ष बितिसक्दा पनि उ घर फर्कदैन ।

हरदम खसमको बाटो हेरेरहेकी ठुलीको नाममा एकदिन एउटा कम्पनीको चिठी आउँछ जसमा खानीमा काम गर्दा गर्दै दुर्घटनामा परेर ठुलेको मरण भएकाले क्षतिपुर्ती लिन नीजकी श्रीमतीले यस कार्यालयमा तुरुन्तै सम्पर्क राख्नुहोला भनी लेखिएको हुन्छ । चिठी पढिसकेपछी ठुलीलाई चक्कर लाग्छ र उ चिच्याउँदै आँगनमा ढलेर बेहोस हुन्छे ।

आमा ढलेको देखेर पुतली कहालिएर रुन थाल्छे । आकाशमा कालो बादल मडारिन थाल्छ अनि झुपडीको भुइँतलामा बाँधेका गाईबस्तुहरु ड्वाँ ड्वाँ गर्न थाल्छन् । झुपडीमा भएको खलबल सुनेर वरिपरीका छिमेकीहरु त्यहाँ भेला भई आमाछोरीलाई सम्हाल्छन् ।
जवानीमा पारिवारिक उपेक्षा र बेवास्ताले बिक्षिप्त बनेकी ब्राह्मणपुत्री सुन्तली जीवनका घुमाउरा मोडहरु छिचोल्दै एउटा आरन चलाएर जिविकोपार्जन गर्ने कामी परिवारकी बुहारी बन्न पुग्छे। जातभेदी समाजले अछुत मानेको त्यो कामी परिवारले सुन्तलीको पोल्टोमा माया ममताको दरिलो पुन्तुरो थमाइदिएको हुन्छ। आफ्ना रहर र भावनाहरु बुझ्ने जन्मदात्री गुमेपछी भित्र भित्रै टुटेकी सुन्तलीले सासुससुराबाट छोरीको झैं माया पाएकी हुन्छे।

माया गर्ने श्रीमान र सुमधुर पारिवारिक माहोल पाएकी सुन्तलीले आफ्नो तीतो अतित बिस्तारै भुल्दै जान्छे। जीवनका मोडहरु बोक्ने समयका पैयाँहरु घुम्दै जान्छन् र परिवेशहरु ऋतु झैं बदलिरहन्छन्। यही क्रममा सुन्तलीको कोखबाट छोरीको जन्म हुन्छ। छोरीचेली नभएको घरमा लक्ष्मी स्वरूपी पुत्रीरत्न प्राप्तिले गर्दा कामी परिवारमा खुशीयाली छाउँछ।गौंथली नामान्कित नवजात शिशुको नुहारनको दिन कामी परिवारले आफन्तहरुलाई भोजभतेर खुवाएर हर्ष बढाईं गर्छ।

सबैजना नाचगानमा झुमिरहेकोे बेला रोइरहेकी मैलीधैली बच्ची सहितकी एउटी थाङ्ने आइमाई त्यहाँ आएर खानेकुरा माग्न थाल्छे। हुलियाले अर्धपागल वा मगन्ते देखिने ती स्त्रीलाई देखेर उपस्थित सबैले छि छि दुर दुर गर्दै त्यहाँबाट धपाउन खोज्छन्। मान्छेको उल्लासमय जमघटभित्र अटाउन नसकेकी एउटी त्रसित र निरीह नारी भोकले छट्पटाइरहेकी आफ्नी सन्तानलाई सुमर्दै सुक्सुकाउन थाल्छे।

ती नारीको क्रन्दनयुक्त भक्कानो देखेर सुन्तली आफ्नो अतित सम्झदै विव्हल बन्छे।टपरीभरी खानेकुरा बोकेर छचल्किएका आँखाहरु लिएर सुन्तलीका पाइलाहरु ती धसिंगरे आमाछोरीतिर बढ्छन्। लट्टे कपालभित्र कटकटिएका अनुहारभित्रका ती आशामुखी बिवस आँखाहरुले सुन्तलीलाई नियालिरहन्छन्।

खानेकुराको टपरी मगन्तीको थर्थराइरहेको हातमा राखिदिए पछी दुबैका आँखाहरु चार हुन पुग्छन्। हन्तकाली झैं खाना खाइरहेकी ती नारीको अनुहार नियालिरहेकी सुन्तली अचानक रुन थाल्छे र ‘भाउजु’ भन्दै उसलाई अंकमाल गर्न पुग्छे। यस्तो अकल्पनिय नजाराले ट्वाँ परेका निम्तालुहरु बिच सुन्तलीका पति र सासुससुरा किंकर्तब्यमुढ बन्न पुग्छन् ।

यथार्थमा ती पतिबियोगले अर्धपागल बनेकी महिला अरु कोही नभएर अलपत्र परी यत्रतत्र भौंतारिरहने सुन्तलीकी साख्खे भाउजु ठुली हुन्छिन् । ठुलीको हालत देखेर सुन्तलीका सासुससुरा र पतिका आँखा रसाउँछन् । कथित सानो जात मानिएको तर ठुलो दिल भएको महान कामी परिवारले ती बेसहाराहरुलाई आफ्नो घरमा सदाको लागि आश्रय दिन्छन् ।
जिन्दगीहरूका आ–आफ्नै डम्फू बजिरहन्छन् । जीवनका पलहरु सुखदुखका आरोह–अवरोह छिचोल्दै गुज्रिरहन्छन् । यस धर्तीमा कर्मको फल दिने समय सारिणीका हुरीहरु अन्धाधुन्द मडारिरहन्छन् । बुढाको इतिश्री आफ्नो नाममा पारिसकेपछी एक साँझ पक्षघात भएर महिनौंदेखि ओच्छ्यान परेका श्रीहीन बाजेलाई बेस्याहार पारेर पहिल्यैदेखि चोचोमोचो जोडिएको एउटा जवान लाहुरेसँग कान्छी पोइला जान्छे । दिन ढल्दै जान्छ, साँझ छिप्पिदै जान्छ । जूनका किरणहरु झ्यालबाट घरभित्र छिरेर एक्ला भट्ट बाजेलाई नियालिरहन्छन् । बुढेसकालमा रोगी र असक्त भै गुहुमुतमा डुबिरहेका भट्ट बाजे कलेटी परेका ओठहरु कमाउँदै भक्कानिन थाल्छन् ।
उनका लोलाएका आँखाहरुमा त्यो सुखद अतितको चित्र घुम्न थाल्छ। उनका रसिला आँखाहरुमा आफ्नी माया गर्ने दिवंगत जीवनसंगिनी,प्यारी छोरी र छोराबुहारीसँग रजगज गर्दै बिताएका सुखद पलका छायाँहरु नाच्न थाल्छन् । उनि आफ्नो बिगतका इज्जतिलो शान शौकतमा रमेका स्वर्णिम पलहरुसँग बर्तमानको दयनिय अवस्था दाँज्दै रुन थाल्छन्। पुन उनको दृष्टिपटमा धोकेबाज कान्छीको कुरूप अनुहार मडारिन थाल्छ । कृतघ्न कान्छीलाई सम्झेर क्रोधित बन्दै उठ्न खोज्दा बुढाको रुग्ण शरीर बिस्तराबाट भुइँमा बजारिन्छ ।
उनी उठ्न खोज्छन् तर सक्दैनन् । मुखबाट रगत छाद्दै उनि गुहार माग्छन् तर उनको पुकार कसैले सुन्दैन । उनी अचेत हुन्छन् अनि सदाको लागि आँखा चिम्लन्छन्। पुगिसरी हुँदा आफ्नालाई बेवास्ता गर्दै पराइ पोस्ने स्वार्थी मानवचोलाको मृतदेहलाई अन्धमुस्टी चिसो रातमा झ्यालबाट छिरेका सिरेटा र मानवरहित मौनताहरुले अन्तिम श्रद्दान्जली दिन्छन्।बिधीको बिधान भनौं या दैवको खेल, बिखन्डित परिवारका बेखबर जिन्दगीहरु जिवनका आ–आफ्नै मोडहरुमा दुगुरिरहन्छन् ।

(सहकार्य कपन बानेश्वर साहित्यिक साप्ताहिक )