मिठो सपना बोकेर गएका युवाको विदेशमा बिजोग

‘यूरोप पुगेर धेरै पैसा पठाउँछु र हामीलाई पनि उतै लैजान्छु भन्नुहुन्थ्यो,’ धनमानकी श्रीमती दालसुवाले गहभरी आँशु पार्दै भनिन्,  ‘तर कहिल्यै नर्फकने गरी यो संसारबाट बिदा हुनुभयो ।’  लिबियादेखि सामुद्रिक बाटो हुँदै इटाली छिर्न नेपालबाट निस्किएका पुर्जाको सपना मानव तस्करले डोर्‍याएकाे बाटोमै चकनाचुर भयो ।

पुर्जाका श्रीमती, चार छोराछोरी र आफन्तले अन्तिम पटक उनको अनुहार समेत देख्न पाएनन् । कात्तिक १२ गते लिबियाबाट ट्युवको डुङ्गामा बसेर इटाली लैजाने क्रममा पुर्जाको निधन भएको उनीसंगै गएका नेपालीहरुले एनआरएनए, स्विट्जरल्याडस्थित नेपाली दूतावासमार्फत परिवारलाई खबर पठाएका थिए ।

अवैध रुपमा गएको र अर्थाभावका कारण उनको शव नेपाल ल्याउन नसकेपछि उतै सद्गत गरेर परिवारले मगर संस्कार अनुसार काज किरिया गरेका थिए । धनमानका तीन छोरा र एक छोरी छन् । बाह्र वर्षीय जेठा छोरा अपाङ्ग छन् । ‘गरगहना धितो राखेर, ऋण खोजेर पठाएका थियौं,’ दालसुवाले भने ।

विदेश जाँदा लागेको ऋण तिर्ने, छोराछोरी पढाउने, घरव्यवहार चलाउने जिम्मेवारी दालसुवाको काँधमा आएको छ । खेती किसानी गरेर जीविकोपार्जन गर्दै आएका पुर्जा परिवार घरमूलीको निधनपछि विचल्लीमा परेका छन् ।पुर्जाले वैदेशिक रोजगारीका क्रममा दुई वर्ष युएई र दुई वर्ष बहराइनमा काम गरेका थिए । इटालीस्थित शरणार्थी शिविरमा रहेका धनमानसँगै गएका नेपालीहरुका अनुसार १२ जनालाई दुबई, टर्की र लिबिया हुँदै इटाली छिराउन मानव तस्करहरुले अफ्रिकी मूलका आप्रवासीहरुसँगै सामुद्रिक डुङ्गामा जोखिमपूर्ण यात्रा गराएका थिए ।

चार वर्षअघि अवैध बाटो भएर अमेरिका जान हिँडेका धौलागिरि गाउँपालिका ७ ताकमका पृथ्वी केसीको समुद्रमा डुबेर निधन भएको थियो । केसीसँगै गएका म्याग्दीकै युवाले सामान बोक्ने डुङ्गामा कोचिएर समुद्र पार गर्ने क्रममा डुबेर केसीको निधन भएको परिवारलाई जानकारी गराएका थिए ।

पाखापानीका पुर्जा र ताकमका केसीको निधनले म्याग्देली युवा मानव तस्करको फन्दामा परेर अवैध बाटो भएर यूरोप र अमेरिका जाने प्रलोभनमा ठगी र दुःखमा फसेको पुष्टि गरेको छ ।देशको अस्थिर राजनीति, विकराल बेरोजगारीको अवस्थाबाट निराश भएका सोझासाझा युवालाई वैदेशिक रोजगारीका नाममा पर्यटक भिसामा खाडीका देशमा लैजाने र अलपत्र पार्ने समस्या पनि उत्तिकै छ ।

अमेरिकामा डोनाल्ड ट्रम्प राष्ट्रपति बनेपछि उनले आप्रवासीहरुप्रति अपनाएको कठोर नीतिका कारण अवैध बाटो भएर अमेरिका पुगेका नेपालीहरु फर्कन थालेका छन् । एक वर्ष पहिलेसम्म त्यहाँ पुगेका नेपालीहरु केही महिना शरणार्थी शिविरमा बस्ने र पछि अदालती प्रक्रिया पूरा गरेर वैधानिक हुने गरेका थिए ।

नेपालबाट भिजिट भिसामा युएईको दुबई पुर्‍याउने र युएईको सारजाँ अजमानमा कोठा भाडा लिएर महिनौं राख्ने अनि जलमार्ग हुँदै लिबियाको बाटो भएर यूरोप पुर्‍याउने गरेको अमेरिका पुगेर फर्किएका बेनपा ६ का दीपक शर्माले बताए । यूरोपका बेल्जियम, चिली, क्यानडा, पोर्चुगल, इटाली, स्पेन लगेर रोजगारी दिने भन्दै एक जनाबाट कम्तीमा २०-२५ देखि ५०-६० लाख लिने गरेका उनले गुनासो गरे ।

मानव तस्करहरुले देखाउने प्रलोभन भन्दा त्यहाँको वास्तविकता फरक रहेको छ । बाटोमै तीनदेखि चार महिना लाग्ने गरेको छ । सुरक्षा कर्मीको आँखा छल्दै समुद्र र जंगलको बाटो हिड्नुपर्छ । दक्षिण अफ्रिकी द्वन्द्वग्रस्त मुलुक मेक्सिको, कोस्टारिकाको बाटो भएरसमेत केही म्याग्देली अमेरिका छिरेका बताइन्छ ।

‘पछिल्लो समय आप्रवासीहरुप्रति लिएको कठोर नीतिका कारण यूरोप, अमेरिकामा आएर वैधानिक बन्न जटिल बनेको छ,’ अमेरिकामा रहेका होम पुनले भने,  ‘जोखिमपूर्ण यात्रा, अवैध बाटो भएर यहाँ आइपुगे पनि वैधानिक बन्ने, काम पाउने र कमाइ हुने सम्भावना न्यून छ ।’

अवैध बाटोबाट यूरोप वा अमेरिका पुगेका नेपालीले पहिले द्वन्द्वका कारण विस्थापित भएको र अहिले भूकम्पका कारण घरबारविहीन भएको भन्दै वैधानिक बन्नका लागि त्यहाँको अदालत जाने गरेका छन् । त्यसका लागि नेपालमा द्वन्द्व र भूकम्पपीडितको नक्कली कागजात बनाउने गरेका छन् ।

पछिल्लो समय शरणार्थीको नाममा पुगेकाहरुलाई त्यहाँका प्रहरीले समातेर सिधै सम्बन्धित देशको दूतावासमार्फत आफ्नै देश फिर्ता पठाउन थालेको छ । आप्रवासी कामदारहरुको अधिकारकर्मी डा मीना पौडेलले मानव तस्करले विभिन्न बहाना र प्रलोभनमा पारेर नेपालीहरुलाई तस्करी गरिरहेकाले सचेत हुनुपर्ने बताए ।

‘वैदेशिक रोजगार विभागबाट श्रम स्वीकृति लिएर वैदेशिक रोजगारका लागि स्वीकृति प्राप्त देशमा आफ्नै देशको विमानस्थलबाट मात्र जानुपर्छ,’ पौडेलले भने,  ‘अवैध रुपमा जाँदा ठगिने र दुःख पाउने समस्या हुन्छ ।’

वैदेशिक रोजगारीमा गएकाहरुले पठाएको विप्रेषणले म्याग्दीको अर्थतन्त्र धानिए पनि सुरक्षित र व्यवस्थित बनाउन कसैले चासो देखाएका छैनन् जसका कारण म्याग्देली युवालाई अदक्ष कामदारका रुपमा विदेशिन मार्ग प्रशस्त गरेको छ । अवैध बाटो भएर विदेशिँदा ठगी र जोखिम दुबै हुनेतर्फ सबै पक्ष सचेत हुनु आवश्यक देखिन्छ ।