मैत्री पाइपलाइन : भारत र बंगलादेशविच समृद्धिको नयाँ कोसेढुङ्गा
कपन अनलाइन
काठमाडौं, चैत १४ ।
प्रधानमन्त्री शेख हसिना र भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले भारतबाट बंगलादेशसम्म इन्धन तेल आपूर्ति गर्ने पहिलो क्रस बोर्डर पाइपलाइनको उद्घाटन गरेका छन् । नरेन्द्र मोदीले मार्च १८ मा भिडियो कन्फरेन्समार्फत बंगलादेश–भारत मैत्री पाइपलाइनको उद्घाटन गरेका थिए र यसलाई दुई देशबीचको सम्बन्धको नयाँ अध्याय भनेका थिए । र शेख हसिनाले यसलाई सहयोगको नयाँ कोसेढुङ्गाको रूपमा उल्लेख गरे।
यो पाइपलाइनबाट भारतबाट इन्धनको तेल आपूर्ति भएमा एकातिर बंगलादेशको ऊर्जा संकट हट्ने र अर्कोतर्फ बंगलादेशलाई आर्थिक रूपमा फाइदा हुने बताइएको छ । भारतको सिलगढीदेखि बंगलादेशको पार्वतीपुरसम्मको मेघना पेट्रोलियम डिपोमा यो इन्धन भण्डारण भएकाले यसले कृषि र यातायातलगायत उत्तरी क्षेत्रका १७ जिल्लालाई फाइदा पुग्नेछ ।
वास्तवमा, यो पाइपलाइनको स्थापनाले दुई छिमेकी देशहरू बीच सहकारी गतिविधिहरूको श्रृंखलाको अर्को उदाहरण सिर्जना गरेको छ। पाइपलाइनबाट आपूर्ति हुने इन्धनको मूल्य तुलनात्मक रूपमा निकै कम हुने बताइएको छ । तर यस अवस्थामा हामीले यो सम्झनुपर्छ कि भारत तेल उत्पादक देश होइन। त्यसकारण भारतीय आपूर्तिकर्ता तेलको मूल्य बढे पनि बंगलादेशको बजारमा उपलब्ध तेलको मूल्यभन्दा बढि हुने हो कि होइन ?
वा कुनै कारणले भारतको कच्चा तेलको आयात घटे पनि उनीहरूले आफ्नो आन्तरिक भण्डारबाट समन्वय गरेर बंगलादेशलाई तेल आपूर्ति गर्न जारी राख्छन्? वा कुनै कारणले भारतको घरेलु बजारमा इन्धन तेलको माग बढे पनि बंगलादेशलाई पाइपलाइनबाट तेल आपूर्तिलाई प्राथमिकताका आधारमा अवरुद्ध राखिने हो ? प्रश्नहरू काल्पनिक छन्, तर अव्यावहारिक छैनन्।
बंगलादेश र भारतले हाल लगभग एउटै स्रोतबाट कच्चा तेल आयात गर्छन्। तर आवश्यक रिफाइनरीहरूको अभावमा बंगलादेशले प्रशोधित तेलको आन्तरिक मागको ठूलो हिस्सा अन्य तेस्रो मुलुकबाट प्रशोधन गरेर वा सीधै महँगो मूल्यमा आयात गर्ने गरेको छ, जसरी अहिले भारतबाट गर्नैपर्छ। यस अवस्थामा, बंगलादेशको तत्काल कर्तव्य तत्काल आधारमा देशमा नयाँ इन्धन तेल रिफाइनरीहरू स्थापना गर्ने वा स्थापित रिफाइनरीहरूको उत्पादन क्षमता बढाउनु हुनेछ।
बंगलादेश र भारतबीचको सम्बन्ध दिनप्रतिदिन नयाँ उचाइमा पुगिराख्नु निश्चय नै राहतको कुरा हो । हाल बंगलादेशले भारतबाट १ हजार १ सय मेगावाट बिजुली पाइरहेको छ । बंगलादेशको उर्जा क्षेत्रको संकट समाधान गर्न भारतलाई साथ दिन पक्कै राम्रो छ। फेरि भारतको अदानी समूहले महँगो मूल्यमा बिजुली आयात गरेको खबरले जनतामा चिन्ताको विषय बनेको छ ।
दुई देशबीचको राम्रो सम्बन्ध विश्वास र विश्वासमा आधारित हुनुपर्छ। भारतको कुनै पनि समस्या समाधानमा बंगलादेशले जति इमान्दारिता देखाउँछ, त्यति इमान्दारिता बंगलादेशले भारतबाट नपाएको विश्वास गरिन्छ । यस सन्दर्भमा टिस्टाको पानी वितरण, व्यापार घाटा र सीमा हत्यालाई शून्यमा पु¥याउने विषयलाई उल्लेख गर्न सकिन्छ ।
